58- FETVA VERMEK SORUMLULUK İSTER

58- FETVA VERMEK SORUMLULUK İSTER

Yüce Rabbimiz Peygamber Efendimize hitaben:

يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ

“Ey Resulüm! Senden fetva istiyorlar. De ki: Size fetvayı Allah veriyor.” (Nisa, 176) buyurmuştur.

Dini konularda vaki olan sorulara verilen cevaba fetva denir.

Fetva vermek ciddi iştir. Herkes fetva veremez, fetva vermek ehliyet ister, ilim ister, amel ister.

Hz. Peygamber (s.a.v.) hayatta iken fetva mercii o idi. Ashab dini müşküllerini ona arzeder, Efendimiz de gereken cevabı verirdi.

İmam Buhari el-Caimus-sahih’inde Resulullah’ın fetvalarını muhtelif başlıklar altında nakletmiştir. (Bk. İlim 22, 23, 46, 52)

Sahabe içerisinde daha Resul zamanında içtihadda bulunup fetva verenler vardı. Aslında ashabı buna teşvik eden Hz. Peygamber (s.a.v.) idi.

Ancak Resulullah zamanında ashabın fetva vermesi iki şekilde olurdu.

1- Resulullah (s.a.v.) den uzakta olmaları durumunda,

2- Resulullah’ın öğretmek ve denemek için kendilerine emretmesi durumunda.

Sahabe-i kiram olmamış olaylar hakkında fetva vermezlerdi. Kendilerine bir soru sorulduğu zaman:

“- Böyle bir olay oldu mu?” diye sorarlardı. Bazen:

“- Henüz olmadı ama ileride olabilir” denilirdi. Ashab:

“- Olsun o zaman bakarız” derlerdi.

Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer (r.a.) dönemlerinde herkes gelişi güzel fetvaveremezdi, buna müsaade edilmez, ehil olmayan kimselerin fetva vermeleri yasaklanırdı.

Hz. Ebu Bekir döneminde fetva verenler ilim ehli ve içtihat kudretine sahip olanlardı. Hz. Ebu Bekir bu sıfatları haiz olmayanlara fetva vermek için icazet vermiyordu. (Şibli, Asrı Saadet, 4/160)

Hz. Ömer de kendisinde izin almadan fetva veren kimseleri men ederdi. (Age., 4/369).

Şah Veliyullah ed-Dehlevi derki: “Eski zamanlarda vaizlerle müftüler ancak devlet başkanı tarafından tayin edebilirdi. O emretmeden bir kimse vaizlik edemez veya fetva veremezdi. Bilahare işler değişti. Herkes devlet başkanının emri olmaksızın vaaz etmeye ve fetva vermeye başladı.” Age., 4/369;

Günümüzde de bu işe bir çeki düzen verilmeli. Özellikle sorumluluğu ve ehliyeti olmayan kimselerin dini konularda gelişi güzel konuşmalarına bir çeki düzen verilmel