08- Bilmediğini Bilmez

08-  Bilmediğini Bilmez

Yüce Rabbimiz insanları farklı yaratmış, her birine ayrı bir güzellik, özellik ve mezi-yetler vermiştir. Bunlardan biri de bilgidir. İnsan her şeyden önce kendini bilmelidir. Kendini bilen Rabbini bilir, Rabbini bilen haddini bilir. Haddini bilen de neyi bilip neyi bilmediğini bilir.

Bakara suresinini 30-34. ayetlerinde Hz. Adem’in yaratılışından, Allah’ın Hz. Adem’e bütün varlıkların isimlerini öğretmesinden, sonra meleklere o isimleri sorup, onların:

“Ya Rabbi! Bizim Senin öğrettiklerinin dı-şında hiçbir bilgimiz yoktur” diye cevap ve-rip bilmediklerini itiraf etmelerinden bah-sedilir.

Fahrettin Razi “Tefsir-i Kebir” diye meş-hur olan “Mefâtîhu’l-gayb” isimli tefsirinde yukarıdaki ayetlerin izahında, Tebe-i ta-biînden olup meşhûr Arap dili âlimi Halil bin Ahmet’in şöyle dediğini nakleder:

قَالَ الْخَلِيلُ: الرِّجَالُ أَرْبَعَةٌ 

- 1رَجُلٌ يَدْرِي وَيَدْرِي أَنَّهُ يَدْرِي فَهُوَ عَالِمٌ فَاتَّبِعُوهُ،

-2وَرَجُلٌ يَدْرِي وَلَا يَدْرِي أَنَّهُ يَدْرِي فَهُوَ نَائِمٌ فَأَيْقِظُوهُ، 

-3وَرَجُلٌ لَا يَدْرِي وَيَدْرِي أَنَّهُ لَا يَدْرِي فَهُوَ مُسْتَرْشِدٌ فَأَرْشِدُوهُ،

4- وَرَجُلٌ لَا يَدْرِي وَلَا يَدْرِي أَنَّهُ لَا يَدْرِي فَهُوَ شَيْطَانٌ فَاجْتَنِبُوهُ

İnsanlar bilgi bakımından dört kısımdır.

1-      Adam vardır bilir, bildiğini de bi-lir/bilgisinin farkındadır. İşte bu âlimdir, ona uyunuz.

2- Adam vardır bilir fakat bildiğini bil-mez/bilgisinin farkında değildir. O, uyku-dadır, onu uyandırınız.
3- Adam vardır bilmez, ama bilmediğini bilir/ cahil olduğunun farkındadır. O, bil-mediğini öğrenmek ister, ona öğretmede yardımcı olunuz.
4- Adam vardır bilmez fakat bilmediğini de bilmez, (kendinin bildiğini zanneder, in-sanlara aslı, esası olmayan şeyleri öğret-meye kalkışır.) O, şeytandır, ondan kaçınız.

Bir Azeri atasözünde de insanlar bir baş-ka açıdan dörde ayrılmıştır:
Adam var adamların nakşıdır
Adam var merkep ondan yahşıdır
Adam var söyletirsen dür döker
Adam var söyletmezsen yahşıdır.